Epilepsja. Od diagnozy, przez leczenie, aż po wpływ na życie osobiste i zawodowe

Epilepsja co to za choroba?

Epilepsja, zwana potocznie padaczką, stanowi złożone schorzenie neurologiczne. Choruje na nią około 50 mln ludzi na świecie, a w Polsce około 300 tys. Choroba charakteryzuje się tym, że w określonym obszarze mózgu, ognisko padaczkowe, czyli grupa neuronów (komórek nerwowych) tymczasowo ulega zaburzeniu funkcji. To zaburzenie prowadzi do wystąpienia napadu padaczkowego, który stanowi manifestację zakłóceń w normalnej aktywności neuronalnej.

W normalnych warunkach neurony komunikują się ze sobą za pomocą impulsów elektrycznych. Gdy jednak komórki nerwowe ulegają nadmiernemu pobudzeniu, proces przekazywania impulsów ulega zakłóceniom. To prowadzi do wyładowań. Wyobraźmy sobie to, jak spięcie w instalacji elektrycznej, które ogranicza się do niewielkiego obszaru, zanika, lub rozprzestrzenia się na cały mózg.

Grupa neuronów odpowiedzialnych za napady padaczkowe jest zbudowana w taki sam sposób jak zdrowe komórki, lecz charakteryzują się uszkodzonymi właściwościami bioelektrycznymi. To właśnie te nieprawidłowości prowadzą do wystąpienia wyładowań. Mogą one mieć swoje źródło w różnych częściach mózgu, choć najczęściej pojawiają się w płacie skroniowym lub czołowym, rzadziej w ciemieniowym i potylicznym.

W rezultacie napad padaczkowy staje się wyraźnym objawem nieprawidłowego funkcjonowania pewnych obszarów mózgu. Zrozumienie tego procesu jest kluczowe dla skutecznego diagnozowania i leczenia tej choroby.

Epilepsja objawy, z jakimi może spotkać się chory

Symptomy padaczki są utożsamiane głównie z drgawkami i utratą przytomności. Jednak nie jest to całkowita prawda. Blisko 60 procent epizodów padaczkowych to napady drgawkowe, z czego 2/3 to napady ogniskowe, a pozostałe 1/3 to te uogólnione.

Pozostałe 40 procent wszystkich przypadków padaczki obejmuje napady bezdrgawkowe. To pokazuje, że epilepsja może przejawiać się na różne sposoby, wykraczając poza stereotypowe wyobrażenia o charakterystycznych drgawkach.

Czym się charakteryzują napady padaczkowe?

Objawy epilepsji różnią się w zależności od lokalizacji ogniska padaczkowego w mózgu oraz wieku chorego. Rozwój choroby może mieć różny przebieg. U niektórych osób napady występują nawet kilka razy w ciągu dnia, podczas gdy u innych ograniczają się one do zaledwie kilku epizodów przez całe życie.

Objawy padaczki zależą od typu napadów. Istnieją trzy główne typy napadów, zależnie od obszaru, w którym rozpoczyna się aktywność epileptyczna:

1. Napady proste, czyli napady padaczkowe ogniskowe
   Ograniczają się do konkretnego obszaru mózgu i zazwyczaj trwają kilka minut. Osoba pozostaje świadoma, jednak może odczuwać mrowienie, napięcie w pewnej części ciała lub doświadczać zmysłowych iluzji, takich jak: zapachy, wzory widzenia, smaki lub emocje niepodlegające kontroli. Symptomy tego typu napadów mogą przypominać inne schorzenia neurologiczne, takie jak: migrena, narkolepsja czy zaburzenia psychiczne, dlatego konieczne są dokładne badania i testy w celu precyzyjnej diagnozy.
2. Napady złożone
   W trakcie tych napadów osoba doświadcza zmienionego stanu świadomości, nie reaguje na bodźce, a jej spojrzenie jest nieruchome. Często wykonywane są mimowolne, powtarzalne gesty, takie jak manipulacje ubraniem czy szczękanie zębami. Po zakończeniu napadu osoba zazwyczaj ma ograniczoną lub żadną pamięć zdarzenia i może być zdezorientowana, lub odczuwać potrzebę snu.
3. Napady padaczkowe uogólnione
   Napady uogólnione obejmują one cały mózg i dzielą się na dwie podkategorie: drgawkowe i niedrgawkowe.
   – Napady niedrgawkowe najczęściej występują w dzieciństwie, trwają krótko, z towarzyszącym krótkim mruganiem powiekami. Dziecko traci kontakt z otoczeniem, utrzymując jednocześnie napięcie mięśniowe. U większości dzieci tego typu napady ustępują do 12 roku życia.
   – Napady toniczno-kloniczne. Trwają krócej niż 2 minuty i składają się z dwóch faz: tonicznej i klonicznej. W fazie tonicznej osoba krzyczy, traci przytomność, a jej ciało sztywnieje. Następuje naprężenie szczęki trwające krótko, po czym przechodzi się do fazy klonicznej, obejmującej nieregularne drgania mięśni. Po zakończeniu napadu mięśnie rozluźniają się, a osoba może być zdezorientowana, odczuwać ból głowy i senność, ból mięśni może utrzymywać się nawet do kilku dni.
   – Napady miokloniczne manifestują się nagłymi wstrząsami rąk i nóg, trwając od jednej do kilku sekund, w zależności od intensywności pojedynczego wstrząsu lub serii wstrząsów.
   – Napady atoniczne są rzadko spotykanym zjawiskiem. Jest to nagła utrata napięcia mięśniowego, skutkująca upadkiem. Po kilku sekundach osoba wraca do przytomności i jest w stanie wstać oraz poruszać się.

Z reguły osoba chorująca na epilepsje doświadcza tego samego rodzaju napadu przy każdym takim epizodzie.

Rodzaje napadów padaczkowych

Napady padaczkowe dzieli się również na małe (petit mal) oraz duże (grand mal).

• napady małe
  Są to krótkie zaniki świadomości, bywa, że są niezauważane zarówno przez otoczenie, jak i samego chorego.
• napady duże
  Występuje przy nich utrata przytomności, drgawki, szczękościsk, mogą pojawić się szybkie ruchy gałek ocznych podobnie jak w fazie snu REM.

Jak wygląda atak epilepsji, czyli najcięższa forma napadu (grand mal)?

Napad typu grand mal jest to napad toniczno-kloniczny. Trwa od kilkunastu sekund do nawet trzech minut. Jego wystąpienie poprzedza aura, czyli chory może odczuwać nieprzyjemny zapach, smak, lęk. Przejawia się w następujący sposób:

• utrata przytomności i wyprężenie ciała (faza toniczna),
• drgawki (zaczyna się faza kloniczna),
• może pojawić się zasinienie i ślinotok,
• może dojść do przegryzienia języka,
• może dojść do oddania moczu.

Po ustaniu napadu osoba odczuwa ból głowy i mięśni oraz silne zmęczenie. Choremu potrzebny jest sen, aby zregenerować siły.

Dowiedz się o chorobach mających wpływ na funkcjonowanie organizmu! Polecamy serię artykułów o schorzeniach, ich przyczynach oraz konsekwencjach:

🔸 Choroby oczu
🔸 Wady oczu
🔸 Choroby psychiczne
🔸 Stwardnienie rozsiane

Na blogu My Wspieramy odkrywaj ciekawe artykuły i zdobywaj rzetelne informacje. Zapraszamy!

Atak epilepsji i stan padaczkowy. Gdy choroba postępuje

Epizody padaczkowe mogą mieć zróżnicowany czas trwania, oscylujący od kilkunastu sekund do kilku minut. W pewnych przypadkach napady przybierają formę długotrwałych epizodów trwających 10 minut i więcej. Występują wtedy one kolejno po sobie, a chorej jednostce nie udaje się odzyskać świadomości między nimi. Ten stan jest nazywany “stanem padaczkowym”.

W sytuacjach, gdy stan padaczkowy pojawia się u osoby, która dotąd nie cierpiała na epilepsję, zazwyczaj wiąże się to z poważnymi urazami głowy (np. po wypadku) lub rozwijającą się chorobą mózgu (np. nowotworem, zapaleniem mózgu, naczyniowym udarem). Niemniej jednak częściej ten stan dotyka tych, którzy już wcześniej otrzymali diagnozę epilepsji. W takich sytuacjach może być wynikiem nagłego odstawienia leków bez konsultacji z lekarzem lub zespołem odstawienia, zwłaszcza u osób nadużywających alkoholu.

Niezależnie od źródła, stan padaczkowy jest stanem zagrażającym życiu, wymagającym pilnej pomocy medycznej.

Jak pomóc choremu w razie napadu? Epilepsja pierwsza pomoc

Gdy się jest świadkiem napadu padaczkowego, należy koniecznie podjąć kilka kluczowych działań. Co robić, gdy się widzi osobę podczas napadu padaczkowego?

1. Pozostań spokojny. Większość napadów trwa zazwyczaj od 2 do 4 minut.
2. Zapewnij bezpieczeństwo. Przesuń chorego na bezpieczne miejsce, na przykład z ulicy na ławkę.
3. Ułóż go na boku. Ta pozycja pomaga chronić przed zakrztuszeniem się.
4. Unikaj ucisku. Nie przyciskaj chorego do podłoża, ważne jest jedynie ochrona jego głowy przed urazami.
5. Nie wkładaj niczego między zaciśnięte zęby. Nie próbuj wkładać żadnych przedmiotów do ust pacjenta ani podawać mu leków.
6. Pozostań przy pacjencie po ataku. Czekaj, aż jego stan się unormuje. Jeśli to możliwe, umożliw mu krótki, odprężający sen.
7. Zawiadom pogotowie. Jeśli napad trwa dłużej niż 5 minut lub powtarza się w krótkim czasie, konieczne jest wezwanie pomocy medycznej, ponieważ może to wskazywać na poważny stan padaczkowy.

Przyjęcie tych prostych kroków może znacząco przyczynić się do bezpieczeństwa osoby doświadczającej ataku padaczkowego.

Jakie są przyczyny epilepsji?

Epilepsja może pojawić się w różnym wieku, lecz najczęściej zaczyna się przed ukończeniem 20 roku życia. Epilepsja stanowi powszechną chorobę neurologiczną w okresie dziecięcym, odpowiadając za około 75% przypadków diagnozowanych od urodzenia do 19 roku życia. Nierzadko symptomy choroby pojawiają się już w pierwszym roku życia.

Warto zaznaczyć, że choroba nie wykazuje różnic w częstości występowania między płciami, dotykając zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Niestety, mimo postępującej wiedzy medycznej, nieco mniej niż połowie chorych udaje się określić przyczynę padaczki. W niektórych przypadkach może to być wynik uszkodzenia mózgu jeszcze w okresie życia płodowego, nieprawidłowego przebiegu porodu lub zdarzeń tuż po nim.

Przyczyny epilepsji u dzieci

Epilepsja w okresie dziecięcym może mieć swoje różnorodne przyczyny. Najczęstsze przyczyny choroby to:

• zmiany prenatalne,
• niedotlenienie okołoporodowe,
• mózgowe porażenie dziecięce,
• zaburzenia rozwojowe i choroby takie jak autyzm,
• choroby genetyczne i wrodzone,
• neuroinfekcje,
• hipoglikemia,
• a także urazy głowy.

Nierzadko zdarza się, że u małych dzieci występują ataki określane jako drgawki gorączkowe, które zazwyczaj ustępują około 5-6 roku życia. Istotne jest podkreślenie, że nie stanowią one podstaw do diagnozy epilepsji. Mimo to, gdy tego rodzaju epizody wystąpią, zawsze zaleca się konsultacje z lekarzem.

Przyczyny padaczki u dorosłych

U dorosłych przyczyną wywołującą pojawienie się epilepsji są najczęściej:

• urazy głowy,
• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego,
• stwardnienie rozsiane,
• choroby otępienne,
• guzy mózgu,
• urazy mózgu lub udar mózgu.

U osób, u których nie udaje się ustalić przyczyn choroby, mówi się o idiopatycznej postaci epilepsji. Oznacza to, że ma swoje podłoże genetyczne.

Epilepsja, czego nie wolno i co może wywołać napad padaczkowy?

Napady padaczki zwykle występują samoistnie. Istnieją jednak pewne czynniki, które mogą wywołać wystąpienie napadu. Jest to:

• przemęczenie i brak snu,
• odczuwanie silnego stresu,
• wysoka temperatura,
• zbyt duży wysiłek fizyczny (warto pamiętać, że umiarkowany wpływa korzystnie),
• nagłe bodźce wzrokowe, czyli np. błyski.
• bodźce słuchowe np. głośna muzyka lub nieprzyjemne dźwięki.
• alkohol i narkotyki,
• hipoglikemia i wahania hormonalne.

Epilepsja a prawo jazdy – na co uważać?

Napad, który powoduje utratę przytomności lub kontroli mięśni i wystąpi podczas prowadzenia auta, może być bardzo niebezpieczny zarówno dla chorego, jak i pozostałych na drodze. Warto wziąć to pod uwagę decydując się na prawo jazdy. Osoba powinna dobrze rozpoznawać symptomy poprzedzające wystąpienie napadu i w takich dniach lepiej nie decydować się na jazdę jako kierowca.

Często na początku leczenia prowadzenie auta może być zabronione. Dopiero gdy u osoby przez dłuższy czas nie pojawiają się napady, lekarz może wystawić odpowiednie zaświadczenie. W niektórych krajach istnieją ograniczenia dotyczące możliwości prowadzenia samochodu przez osoby z epilepsją.

Epilepsja rozpoznanie choroby. Jak przebiega proces diagnozy?

Chociaż izolowany epizod padaczkowy nie stanowi jednoznacznego wskaźnika obecności schorzenia, to powtarzające się napady wymagają fachowej konsultacji. Najlepiej u neurologa specjalizującego się w epileptologii. Proces rozpoznania epilepsji obejmuje dokładne zbadanie objawów, przebiegu choroby oraz przeprowadzenie różnorodnych testów diagnostycznych. Lekarz podejmuje szereg kroków, m.in.:

1. Analiza neurologiczna
   Lekarz ocenia zachowanie pacjenta, sprawność motoryczną, funkcje umysłowe i inne czynniki, by precyzyjnie określić rodzaj epilepsji.
2. Badanie krwi
   Pobieranie próbek krwi pozwala na identyfikację ewentualnych objawów infekcji, mutacji genetycznych lub innych stanów związanych z napadami.
3. Badania obrazowe mózgu
   – Elektroencefalografia (EEG)
   Powszechnie stosowany test do diagnozowania padaczki, polegający na umieszczeniu elektrod na skórze głowy pacjenta w celu rejestracji aktywności elektrycznej mózgu.
   – Tomografia komputerowa (CT)
   Wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do uzyskania obrazów mózgu, identyfikując ewentualne nieprawidłowości, takie jak guzy, krwawienia czy torbiele.
   – Rezonans magnetyczny (MRI)
   Wykrywa zmiany czy nieprawidłowości w mózgu związane z napadami.
   – Testy neuropsychologiczne
   Pozwalają lekarzowi ocenić funkcje poznawcze, takie jak pamięć czy płynność werbalna, oraz identyfikować obszary mózgu dotknięte chorobą.

Leki na epilepsję. Jak wygląda leczenie padaczki?

Po diagnozie należy bezwzględnie podjąć leczenie epilepsji. Nieleczona może nieść ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne wywołane uszkodzeniami w mózgu, a nawet prowadzić do śmierci. W zależności od charakterystyki, przebiegu oraz źródła choroby, lekarz podejmuje decyzję o właściwej terapii i dobraniu leków przeciwpadaczkowych. W przypadku, gdy napad padaczki jest wynikiem innych schorzeń, takich jak: krwiak, guz czy naczyniak mózgu, pierwszeństwo ma leczenie tej podstawowej choroby, najczęściej za pomocą procedur chirurgicznych.

Podstawowym podejściem terapeutycznym jest farmakoterapia, której celem jest kontrola napadów padaczkowych. Zarówno tradycyjne (starsze) leki, jak i preparaty nowej generacji są skuteczne, choć te drugie wykazują mniejszą tendencję do wywoływania działań niepożądanych, takich jak senność czy zaburzenia koncentracji.

Niektóre leki, takie jak Lewetyracetam czy Gabapentyna, nie wchodzą w interakcje z innymi substancjami. To szczególnie istotne w przypadku osób z padaczką oporną na leki, które muszą zażywać kilka preparatów, a także u starszych pacjentów, którzy przyjmują wiele różnych leków.

Chociaż większość chorych otrzymuje pojedynczy lek, czasem lekarze sięgają po tzw. terapię skojarzoną, stosując równocześnie 2-3 preparaty. Proces leczenia rozpoczyna się od niewielkich dawek leku, które stopniowo są zwiększane. Zazwyczaj po 2-3 tygodniach osiąga się pełną dawkę terapeutyczną.

Czy osoba z epilepsją może otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności?

Osoby chorujące na epilepsję powinny ubiegać się o wydanie im orzeczenia o niepełnosprawności. Dokument ten wspiera chorego szczególnie na rynku pracy. Umożliwia skorzystanie z przywilejów dla osób niepełnosprawnych w zależności od otrzymanego stopnia.

Osoby ze stabilną epilepsją, u których ataki nie pojawiają się zbyt często i nie dezorganizują im życia, zazwyczaj otrzymują lekki stopień niepełnosprawności. Na ich orzeczeniu widnieje symbol 06-E.

Epilepsja a praca. Co powinien wiedzieć pracodawca?

Dla wielu osób z padaczką utrzymanie tego faktu w tajemnicy przed pracodawcą i współpracownikami staje się koniecznością. Chorzy obawiają się ewentualnych negatywnych konsekwencji, takich jak zwolnienie czy dyskryminacja. To zagadnienie stanowi istotny problem, gdyż praca nie tylko dostarcza środków do życia, ale pełni także rolę społeczną, wpływając na samoocenę, poczucie własnej wartości i integrację ze społeczeństwem. Z drugiej strony, pracodawcy powinni być świadomi stanu zdrowia swoich pracowników, aby stworzyć dla nich bezpieczne warunki pracy.

Ważne jest podniesienie świadomości społecznej na temat epilepsji, zwłaszcza z uwagi na fakt, że około 80% pacjentów poddanych leczeniu padaczki osiąga pełną kontrolę nad napadami.

Osoby z padaczką, których choroba jest efektywnie kontrolowana leczeniem, mogą wykonywać różnorodne obowiązki zawodowe, w tym prace biurowe, intelektualne, a nawet korzystanie z komputerów, z wyjątkiem ekranów emitujących migające światło. Nie ma przeciwwskazań do pracy fizycznej czy pracy w systemie zmianowym, o ile tylko napady są skutecznie kontrolowane. Należy jednak szczególnie uważać na pracę wykonywaną w porze nocnej i na wysokościach bez zabezpieczenia.

Osoby z uregulowanymi napadami epilepsji, zajmujące się pracą na stanowiskach, które nie zwiększają ryzyka wystąpienia takiego napadu, nie powinny napotykać trudności w wykonywaniu obowiązków zawodowych.

Epilepsja schorzeniem specjalnym i szczególnym. Korzyści dla pracodawcy

Epilepsja jest zaliczana do schorzeń specjalnych. Klasyfikacja ta oznacza, że pracodawca zatrudniający chorego na padaczkę, może otrzymać z tego tytułu zwiększone dofinansowanie jego wynagrodzenia.

Jednocześnie epilepsja znajduje się wykazie schorzeń szczególnych. Dzięki czemu pracodawca, zatrudniający powyżej 25 osób, może obniżyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w swojej firmie. Tym samym obniżyć obowiązkową wpłatę PFRON, jeśli jest do niej zobowiązany.

Zakazane zawody dla chorych na padaczkę

Istnieją rodzaje prac, które ze względów bezpieczeństwa powinny być wykluczone dla osób z padaczką. Prace niebezpieczne, zwłaszcza te związane z wysokością, pilotowanie samolotów, obsługa ruchomych maszyn czy praca z niebezpiecznymi materiałami, powinny być ograniczone ze względu na bezpieczeństwo chorego i innych osób.

Choć pewne ograniczenia dotyczące wykonywania określonych zawodów mogą istnieć, padaczka nie musi stanowić przeszkody dla podjęcia pracy na budowie czy w produkcji. Kluczowe jest odpowiednie dostosowanie stanowiska pracy do indywidualnych możliwości danej osoby, a także zapewnienie zgodności z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.

Epileptyk w miejscu pracy. Jak mu pomóc w razie napadu?

Osoba odpowiedzialna za udzielanie pierwszej pomocy w miejscu pracy powinna być świadoma istnienia epilepsji u pracownika. Często można zauważyć wczesne sygnały nadchodzącego ataku padaczkowego. Sam chory, wyczulony na zbliżający się napad, może poinformować współpracowników.

Objawami widocznymi dla innych mogą być: utrata kontaktu wzrokowego, zaniechanie obowiązków, utrudniony kontakt interpersonalny, a także przypadkowe upuszczanie przedmiotów czy zaciskanie i rozluźnianie pięści.

W sytuacji podejrzenia nadchodzącego ataku konieczne jest asekurowanie chorej osoby i umożliwienie jej bezpiecznego położenia się na podłodze. Postępowanie w przypadku padaczki w miejscu pracy nie różni się od standardowego postępowania i skupia się głównie na ochronie poszkodowanego przed ewentualnymi wtórnymi urazami, zwłaszcza w obszarze głowy.

Pierwsza pomoc przy ataku padaczki obejmuje ochronę głowy przed urazami poprzez podłożenie pod nią miękkiego materiału, takiego jak kurtka, bluza czy ręcznik, oraz delikatne zabezpieczenie głowy przed wstrząsami. Ważne jest unikanie siłowego przytrzymywania głowy, tułowia czy kończyn poszkodowanego, aby uniknąć potencjalnych niebezpiecznych urazów. Nie należy również wkładać czegokolwiek do ust osoby będącej w trakcie napadu. Po jego ustąpieniu konieczne jest ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, aby udrożnić drogi oddechowe i pozbyć się zalegających płynów i wydzielin z jamy ustnej. Niezbędne jest również monitorowanie podstawowych funkcji życiowych, ponieważ napad epilepsji może sygnalizować możliwość nagłego zatrzymania krążenia.

Podsumowanie

Epilepsja jest jednym z najczęstszych schorzeń neurologicznych. Choć znacząco wpływa na życie osób, skuteczne leczenie oraz rozwijająca się świadomość społeczeństwa pozwala prowadzić normalne życie zawodowe. Zwracamy uwagę na różnorodność napadów padaczkowych, diagnostykę oraz skuteczność terapii, podkreślając, że indywidualne podejście do leczenia jest kluczowe.

W kontekście zatrudnienia wyraźnie trzeba stwierdzić, że osoby z padaczką, przy odpowiednim zarządzaniu chorobą, mogą skutecznie pełnić różne role zawodowe. Jednak istnieje potrzeba świadomości pracodawców dotyczącej bezpieczeństwa oraz ograniczeń związanych z niektórymi zadaniami.