Pracodawcy coraz częściej zatrudniają osoby z niepełnosprawnością w swoich firmach. Wiąże się to z wieloma korzyściami, ale także ze zobowiązaniami wynikającymi z Kodeksu Pracy oraz Ustawy o Rehabilitacji Zawodowej. Uprawnienia pracowników niepełnosprawnych są ściśle regulowane.
W artykule przedstawiamy podstawowe uprawnienia pracownika z orzeczeniem. Opisujemy, z czym wiążą się: dodatkowy urlop, skrócony czas pracy i dodatkowa przerwa. Dowiesz się także, jakie prawa pracownicze dotyczą posiadających niepełnosprawność w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym.
- Jakie uprawienia pracownicze osób niepełnosprawnych przewiduje Ustawa?
- 1. Krótszy czas pracy osoby niepełnosprawnej
- 2. Urlop dla niepełnosprawnych
- 3. Ile przerwy przysługuje na 8h pracy pracownikowi z orzeczeniem?
- 4. Wyjście do lekarza osoby niepełnosprawnej w czasie pracy
- Czy istnieje ochrona osób niepełnosprawnych przed zwolnieniem z pracy?
- Podsumowanie — szczególne uprawnienia przewidziane w prawie pracy dla pracowników z niepełnosprawnością
Jakie uprawienia pracownicze osób niepełnosprawnych przewiduje Ustawa?
Wszelkie przywileje i dodatkowe prawa dla pracowników niepełnosprawnych reguluje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych.
Szczególne uprawnienia przewidziane w prawie pracy dla osób niepełnosprawnych
Uprawnienia pracownicze dla zatrudnionych osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, jakie przewidziano w Kodeksie Pracy i które wynikają z Ustawy o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych to przede wszystkim:
- skrócony czas pracy,
- dodatkowy urlop niepełnosprawnego pracownika w wymiarze 10 dni,
- dodatkowa przerwa w wykonywaniu obowiązków,
- możliwość wyjścia do lekarza specjalisty w godzinach pracy.
Poniżej omawiamy szczegółowo każde z powyższych uprawnień.
1. Krótszy czas pracy osoby niepełnosprawnej
Osoby niepełnosprawne to grupa pracowników szczególnie chronionych przepisami prawa, m.in. regulują one, ile godzin w ciągu dnia może maksymalnie pracować pracownik niepełnosprawny.
Prawa osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym dotyczące czasu pracy
Wymiar czasu pracy w przypadku osób z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wynosi 7h w ciągu dnia oraz 35h w ciągu tygodnia. Co ważne, wymiar czasu pracy w przypadku pracowników niepełnosprawnych ma charakter stały.
Oznacza to, że wymiar czasu pracy dla pracownika niepełnosprawnego wynosi zawsze tyle samo a liczba godzin nie zmienia się. Ponadto zmniejszony wymiar czasu pracy nie ma wpływu na jego wynagrodzenie, czyli pracując 7h zarabia tyle samo co inny pracownik pracujący 8h.
Ile zarabia osoba z orzeczeniem pracująca krócej? Zmniejszony wymiar czasu pracy nie ma wpływu na jego wynagrodzenie, czyli pracując 7h pracownik niepełnosprawny zarabia tyle samo co inny pracownik pracujący 8h.
Stopień niepełnosprawności lekki a czas pracy
Niestety stopień lekki niepełnosprawności na orzeczeniu nie uprawnia do obniżonego czasu pracy. Dla osób z lekkim stopniem niepełnosprawności czas pracy wynosi 8h w ciągu dnia i 40h w ciągu tygodnia.
Czy osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności może pracować w nocy i godzinach nadliczbowych?
Kiedy rozpatruje się aspekty dotyczące czasu pracy, nasuwa się pytanie, czy pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności może pracować w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej? Jest to istotna kwestia zarówno dla pracodawcy, jak i dla samego pracownika niepełnosprawnego.
Otóż ogólne przepisy nie pozwalają pracownikowi niepełnosprawnemu na wykonywanie obowiązków w godzinach zaliczanych do pory nocnej, czyli między 21:00 a 07:00 oraz w godzinach przekraczających przewidziany stały wymiar czasu pracy.
Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym w porze nocnej – wyjątki
Generalnie niemal we wszystkich firmach zakaz pracy w porze nocnej obowiązuje osoby z orzeczonym lekkim, umiarkowanym oraz znacznym stopniem niepełnosprawności. Istnieją jednak pewne wyjątki:
- kiedy obowiązki pracownika niepełnosprawnego dotyczą pilnowania lub monitorowania mienia,
- na wniosek pracownika. Wówczas lekarz medycyny pracy musi wyrazić na to zgodę. W przypadku braku lekarza medycyny pracy zgodę na pracę w porze nocnej może wyrazić lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną.
Jeśli został spełniony jeden z warunków, pracodawca może zlecać wykonywanie zadań pracowniczych pracownikowi niepełnosprawnemu według norm czasu pracy ujętych w Kodeksie Pracy. Przywilej ten reguluje, że za pracę w godzinach nocnych przysługuje pracownikom zwiększone wynagrodzenie.
Czy pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności może pracować w godzinach nadliczbowych?
Osoba niepełnosprawna nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych. Jednak nie dotyczy to pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia oraz u tych, którzy posiadają zgodę od lekarza medycyny pracy lub w przypadku jego braku od lekarza sprawującego opiekę nad daną osobą.
Za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje wyższe wynagrodzenie lub dzień wolny od pracy.
1. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
2. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Art.15 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
2. Urlop dla niepełnosprawnych
Podstawowy urlop wypoczynkowy dla osób z niepełnosprawnością kształtowany jest na zasadach identycznych jak urlop pracowników zdrowych. Urlop zależny jest od stażu pracy osoby z niepełnosprawnością. Przy stażu pracy poniżej 10 lat pracownikowi z orzeczeniem przysługuje 20 dni urlopu. Gdy staż pracy jest większy, pracownik może odebrać 26 dni urlopu wypoczynkowego.
Istnieją branże, w których urlop jest dłuższy, na przykład szkolnictwo. Tu także pracownik z niepełnosprawnością ma takie same prawa jak pracownik bez orzeczenia.
Dodatkowe 10 dni urlopu dla niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym i znacznym
Prawo do dodatkowego urlopu przysługuje pracownikowi ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Jest to 10 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego.
Można je nabyć po przepracowanym roku w oparciu o umowę o pracę, od momentu uzyskania przez pracownika orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Pod uwagę brana jest data wystawienia dokumentu, a nie data dostarczenia do pracodawcy.
Dodatkowy urlop udzielany jest na tych samych zasadach jak urlop wypoczynkowy.
Przykładowo, jeśli pracownik ze znacznym stopniem niepełnosprawności posiada aktualne orzeczenie od 01.01.2022 r. i przepracuje od tego momentu 12 miesięcy na umowę o pracę, to nabywa dodatkowy urlop od 01.01.2023 r.
Niewykorzystany w danym roku urlop należy udzielić pracownikowi najpóźniej do końca trzeciego kwartału kolejnego roku kalendarzowego.
Kalkulator urlopu osoby niepełnosprawnej a uprawnienia pracownicze niepełnosprawnych
Dodatkowy urlop przysługuje nawet w sytuacji, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim lub przebywał na urlopie macierzyńskim bądź rodzicielskim. W nabywaniu prawa do dodatkowego urlopu przez pracownika niepełnosprawnego ma znaczenie jego pozostawanie w stosunku pracy.
Co istotne, osoba z niepełnosprawnością nabywa prawo do dodatkowego urlopu w całości, nawet jeśli ma to miejsce dopiero w grudniu. Zgodnie z tym uprawnieniem, niewykorzystany urlop w danym roku zostaje przeniesiony na kolejny jako urlop zaległy.
Utrata orzeczenia przez pracownika niepełnosprawnego nie pozwala na uzyskanie prawa do kolejnego dodatkowego urlopu, natomiast prawo nie działa wstecz i niewykorzystany urlop z tamtego okresu nadal przysługuje pracownikowi.
Kiedy nie przysługuje dodatkowy urlop dla osoby niepełnosprawnej
Dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni roboczych nie przysługuje osobom:
- których wymiar podstawowego urlopu wynosi ponad 26 dni roboczych,
- które posiadają już prawo do dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów
- u których orzeczono lekki stopień niepełnosprawności
- które wykorzystają 21 dni zwolnienia od pracy przeznaczonych na udział w turnusie rehabilitacyjnym.
Rozwiązanie umowy o pracę a urlop dodatkowy dla osoby niepełnosprawnej
Po rozwiązaniu stosunku pracy pracodawca jest zobowiązany wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop dodatkowy.
3. Ile przerwy przysługuje na 8h pracy pracownikowi z orzeczeniem?
Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym w wymiarze powyżej 6 godzin, oznacza konieczność udzielenia 15-minutowej przerwy pracownikowi. Gdy czas pracy będzie dłuższy niż 9 godzin, przysługuje kolejna 15-minutowa przerwa.
Dodatkowa przerwa w pracy dla osoby niepełnosprawnej
Kodeks pracy przewiduje 15 minut przerwy dla pracownika z orzeczeniem, którego wymiar czasu pracy wynosi powyżej 6h w ciągu dnia. W przypadku pracownika z orzeczeniem przysługuje mu prawo do dodatkowych 15 minut przerwy w trakcie pracy. Co ważne, wlicza się ona do czasu pracy i nie wpływa na wysokość wynagrodzenia.
Przerwę w pracy osoba niepełnosprawna może przeznaczyć na gimnastykę usprawniającą lub po prostu na swój wypoczynek.
Czy niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym i lekkim uprawnia do dłuższej przerwy?
Do dodatkowej przerwy w pracy mają wszyscy pracownicy dysponujący orzeczeniem o niepełnosprawności. Zatem każda osoba, niezależnie od posiadanego stopnia: lekkiego umiarkowanego czy znacznego, ma prawo do dodatkowych 15 minut przerwy, które może przeznaczyć na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą.
4. Wyjście do lekarza osoby niepełnosprawnej w czasie pracy
Pracownik ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od wykonywania obowiązków w pracy z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia za ten czas. Ma to miejsce w przypadkach:
- kiedy pracownik musi wykonać specjalistyczne badania, zabiegi lecznicze lub usprawniające,
- kiedy pracownik musi opuścić miejsce pracy w celu zaopatrzenia ortopedycznego i jego naprawy.
Wyjście do lekarza w czasie godzin pracy może odbyć się tylko wtedy, gdy pracownik nie może tych czynności wykonać poza godzinami pracy. Na prośbę pracodawcy zatrudniony ma obowiązek przedstawić dokument poświadczający odbycie danych badań czy zabiegów.
Zwolnienie od świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia dla osoby niepełnosprawnej
Ponadto pracownik z niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub umiarkowanym ma również prawo do 21 dni zwolnienia od pracy w czasie, w którym uczestniczy w turnusie rehabilitacyjnym. Jednak nie częściej niż raz w roku. Udzielane jest na podstawie wniosku o skierowanie na turnus rehabilitacyjny wydany przez lekarza.
Co istotne, łączny wymiar dodatkowego urlopu i zwolnienia od pracy przeznaczonego na badania lub turnus nie może przekroczyć 21 dni roboczych w danym roku kalendarzowym.
Czy istnieje ochrona osób niepełnosprawnych przed zwolnieniem z pracy?
W Kodeksie Pracy ani w ustawie o zatrudnieniu niepełnosprawnych nie ma szczególnych zapisów, które chroniłyby pracownika z orzeczeniem, przed wypowiedzeniem umowy o pracę. W przypadku konieczności zwolnienia niepełnosprawnego pracownika pracodawca powinien stosować się do ogólnych przepisów zawartych w Kodeksie Pracy.
Podsumowanie — szczególne uprawnienia przewidziane w prawie pracy dla pracowników z niepełnosprawnością
Wielu pracodawców chciałoby zatrudnić osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności. Wiąże się to z wieloma korzyściami dla firmy. Trzeba jednak pamiętać o dodatkowych zobowiązaniach i uprawnieniach, które przysługują pracownikom z niepełnosprawnością. Tak więc istnieją plusy i minusy zatrudniania osób niepełnosprawnych.
Wielu pracodawców nie do końca orientuje się w obowiązujących przepisach i nie decyduje się na zatrudnienie osób z orzeczeniem, gdyż boją się, że nie spełnią określonych wymogów. Obawia się także, że dodatkowe uprawnienia pracownicze, które ma pracownik z orzeczeniem niepełnosprawności będą utrudniały funkcjonowanie firmy.
Jak wynika z powyższego artykułu uprawnienia pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym i znacznym obejmują tylko 4 przywileje. Jest to dodatkowa przerwa, skrócony czas pracy, możliwość wyjścia do lekarza specjalisty w czasie pracy oraz wydłużony urlop. Ulgi i uprawnienia dla osób z lekkim stopniem niepełnosprawności nie przewidują skróconego czasu pracy.
Poradnik o uprawnieniach osób niepełnosprawnych w pracy
Jakie są uprawnienia pracownika niepełnosprawnego?
1) Czas pracy osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności nie może przekroczyć 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Osoby ze stopniem znacznym i z umiarkowanym pracują 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. (art. 15 ustawy o rehabilitacji)
2) Każda osoba z niepełnosprawnością w stopniu znacznym, umiarkowanym i lekkim ma prawo do dodatkowej, 15-minutowej przerwy w pracy. (art. 17 ustawy o rehabilitacji)
3) Każda osoba w stopniu znacznym i umiarkowanym ma prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. (art. 19 ustawy o rehabilitacji)
4) Osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą wykorzystać w wymiarze do 21 dni roboczych zwolnienie, ale nie częściej niż raz w roku, np. na czas uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym bądź wykonywania badań specjalistycznych czy zabiegów usprawniających, jeżeli te czynności nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. (art. 20 ustawy)
Jakie są przywileje pracownika lekki stopnień niepełnosprawności?
1) nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo,
2) nie może być zatrudniony w godzinach nocnych i w godzinach nadliczbowych,
3) ma prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, czas tej przerwy jest wliczany do czasu pracy.
Jakie są przywileje pracownika umiarkowany i znaczny stopnień niepełnosprawności?
1) czas jego pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo,
2) nie może być zatrudniony w godzinach nocnych i w godzinach nadliczbowych,
3) ma prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, czas tej przerwy jest wliczany do czasu pracy,
4) ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym,
5) ma prawo do czasu wolnego od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym lub w celu wykonania badań specjalistycznych, celu wykonania zabiegów leczniczych lub usprawniających, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Czy daje umiarkowany stopień niepełnosprawności ulgi dla pracodawcy?
Obok potencjału zatrudnienie pracownika niepełnosprawnego w stopniu umiarkowanym daje profity finansowe, takie jak np. obniżenie wpłaty PFRON czy możliwość pozyskania dofinansowania do wynagrodzenia.
Czy można zwolnić pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności?
Wobec pracowników z niepełnosprawnością niezależnie od stopnia na orzeczeniu stosuje się dokładnie te same przepisy Kodeksu Pracy co wobec pracowników zdrowych. Zatem tak, można zwolnić pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Jakie korzyści ma pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności?
Podstawowe uprawnienia pracowników niepełnosprawnych to: dodatkowa przerwa, skrócony czas pracy, dodatkowy urlop, wolne związku z uczestnictwem w turnusie rehabilitacyjnym oraz możliwość wyjścia do lekarza specjalisty w czasie pracy.
Przywileje, uprawnienia . Wszystko aby firmom utrudnić życie . Czemu ochroniarz może pracować w nocy a telemarketer już nie ? To głupota
Przywileje i uprawnienia mają za zadanie chronić pracowników z niepełnosprawnością. W zamian za tę ochronę i problemy związane z niepełnosprawnością pracownika firmy dostają rekompensatę w postaci dofinansowań.
Przywileje, o które osoby niepełnosprawne nadal muszą walczyć z nieuczciwym pracodawcą. Od kiedy pogorszył mi się stan zdrowia i z ON lekkiego mam ON umiarkowany i nie dałem się zmusić do pracy 8 h, zabrano mi premię (za czynności, których nie mogę wykonać ze względu na moją niepełnosprawność!). Czy ktoś w ogóle kontroluje pracodawców zatrudniających niepełnosprawnych pod kątem przestrzegania uprawnień niepełnosprawnych?
Główny organ kontrolujący pracodawców to Państwowa Inspekcja Pracy.
proszę o podpowiedź, jestem osobą niepełnosprawną, dotychczas stopień lekki, a po kolejnej komisji stopień umiarkowany. Zatrudnienie na 3/4 etatu, ze stawką godzinową. pracodawca przyjął zmianę stopnia na umiarkowany, obniżył normę czasu pracy z 6 godzin do 5,25. Czy zgodnie z art. 18 pkt 2 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych powinien podwyższyć mi stawkę godzinową? z góry serdecznie dziękuję
Agencja pracy My Wspieramy nie prowadzi indywidualnego poradnictwa prawnego. Zalecamy skorzystanie z pomocy prawnika. Pani wątpliwości powinna jednak rozwiać Ustawa o Rehabilitacji, art.18 ust.1, w którym zawarta jest informacja o zakazie obniżania wysokości wynagrodzenia w przypadku obniżenia normy czasu pracy z tytułu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W ust. 2 tejże ustawy znajdzie Pani informacje dotyczącą obowiązku pracodawcy podwyższenia stawek godzinowych zgodnie z wymiarem czasu pracy do ustalonych norm. Dotyczy to nowo zatrudnianych pracowników oraz pracowników, którzy uzyskali stopień niepełnosprawności w trakcie zatrudnienia.
pracuję na czas nie określony mam stopień umiarkowany , chcę się zwolnić …czy obowiązuje mnie okres 3 miesięcznego wypowiedzenia
Przepisy, które obowiązują i dotyczą osób niepełnosprawnych, tak jak piszemy w artykule o uprawnieniach pracownika z orzeczeniem, nie poruszają odrębnie kwestii zasad zwolnienia z pracy. Pracowników z orzeczeniem obowiązują w tym zakresie regulacje zawarte w Kodeksie Pracy i umowie o pracę. W związku z tym, zgodnie z wiedzą agencji My Wspieramy, będzie panią obowiązywał trzymiesięczny okres wypowiedzenia.